Tamer Özel, Mak. Yük. Müh.
ozel@patents4technologies.com
Texas, USA

Bu makale, yazarın 29.08.2001 ve 31.08.2001 tarihlerinde TurkCADCAM e-posta grubuna gönderdiği iki mesajdan derlenmiştir. İlk bölüm, yazarın 1992 yılında İnkilap Kitapevi tarafından yayınlanmış "Amerika Birleşik Devletleri: Madalyonun Öbür Yüzü" isimli kitabından alıntılar içermektedir.


PATENT SİSTEMİ:

Patent sistemi teknoloji uretiminin temelini olusturur. Soyle ki;

ABD patent kanunun iki amaci vardir:

a. Teknolojik bilginin herkesin ogrenimine, kanunun koruma suresi sonunda da kullanimina acik olmasini ve dolayisiyla bilim ve "faydali sanatlarin" ("useful arts" = teknolojilerin) gelismesini saglamak,

b. Yeni gelistirilen makine, proses, malzeme ve/ya bunlardaki iyilestirmeleri baskalarina "ogreten" mucitleri, ogrettikleri bilginin belli bir sure tekelini kendilerine vererek mukafatlandirip, bildiklerini "ogretmeye" tesvik etmek.

Diger bir degisle teknolojik bilginin yayilmasi amac, mucide verilen tekel bu amaca erismek icin aractir.

Gene ABD patent kanununa gore;

Patent verilebilmesi icin, gelistirilen makine, proses, vb'nin yeni, insanlara faydali olmasi, ve calismasi (yani pratik olarak icra edilebilmesi) lazimdir.

Patent yeni ogretiyi o kadar detayli anlatmalidir ki; konusunda uzman, ortalama zeka duzeyinde birisi atolyeye indiginde onu yapabilmelidir.

Daha büyük görmek için tıklaynız

"Arastirma-Gelistirme (Ar-Ge) faaliyetlerinin somut gostergesi o faaliyetler sonunda alinmis olan patentlerdir. Turkiye'de ilk patent kanunu 1879 yilinda cikarilmis, o gunden bugune (1992) Turkiye'de yaklasik 25.000 patent tescil edilmistir. Bu patentlerin de yaklasik 21.000'ini yabancilar tescil ettirmislerdir. Bu topraklar uzerinde yasamis ve yasamakta olanlar -yaklasik 110 yilda- yaklasik 4.000 patent alabilmislerdir (ustelik patent kanunu ABD'deki gibi olsaydi, bu patentlerin hemen hemen hepsine, yeni olmadiklarindan, patent dahi verilemezdi). Amerika Birlesik Devletleri'nde halen haftada yaklasik 1.800 (binsekizyuz) patent tescil edilmektedir. Bu patentlerin de yaklasik % 80'ini universite ve sirketlerin Ar-Ge birimleri almaktadir. Turkiye'de -yaklasik- 110 yilda alinan patent sayisi Amerika Birlesik Devletleri'nde yaklasik yirmi gunde alinan patent sayisi kadardir...."

Patent sisteminin amaci teknolojik bilginin yayilmasini saglamaktir. ABD'den ilgili ictihat karari aynen soyle demektedir:

"The promotion of the progress of science and the useful arts is the main object of the patent system, and reward of inventors is secondary and merely a means to that end. U.S. v Masonite Corporation, N.Y.1942 [101, n 5]"
"Patent sisteminin ana hedefi bilim ve faydali sanaylarin (yani teknolojilerin) gelismesini tesvik etmektir, mucitlere verilen odul bu gayeye erismek icin sadece bir aractir ve ikincildir..."

Teknolojik bilgi yayilacak ki; insanlar onun uzerine birseyler katarak iyilestime saglayip yeni patentler alabilsinler. Haliyle bir ulkede gercek anlamda Ar-Ge olabilmesi icin oncelikle yonetimin toplumda yasayanlarin her istedikleri bilgiye erisebilme altyapisini kurmasi gereklidir. Teknolojik bilgilere erisebilmenin yolu da patent kutuphaneleridir.

Bugunku online hizmet yok iken ABD'de 1992 yilinda yaklasik 60 patent kutuphanesi vardi. Bu kutuphaneler cografya olarak oyle serpistirilmislerdi ki; arabanizla en fazla 3 saat mesafede bir kutuphaneye erisebilirdiniz. Simdi online hizmet var, artik herhalde yeni kutuphanelere ihtiyac yoktur diye dusunebilirsiniz. Tam tersi! Bugun 80'nin ustunde kutuphane var (ABD'de) ve yenilerini de acmaya devam ediyorlar. Bu kutuphanelerin listesine http://www.uspto.gov/web/offices/ac/ido/ptdl/ptdlib_1.html adresinden erisebilirsiniz.

Turkiye'nin Osmanli'lardan beri sorunu patentlerin ana amacinin teknolojik bilginin yayilmasi olmasini iskalamis olamasi ve haliyle altyapiyi da kurmamasi. Eski patent ofisin adi "Sinai Mulkiyet Dairesi" idi. Patent'e de "Ihtira berati" derlerdi. Patent kokunde "open" demektir. Bugun Sinai Mulkiyet Dairesi'nin adini Patent Ofis'e degistirdiler, ama hala patent sisteminin ozu anlasilmis degil.

Patentlerin uluslararasi uygulamasina gore patent icin ilk basvuruyu yaptiktan bir yil icinde diger hangi ulkelere basvuracaksaniz bu basvuruyu yapmaniz gerekir. Aksi takdirde o ulkelerde basvuru hakkinizi kaybedersiniz. Bunun pratikte anlami; ilk patent basvurusundan bir yil icinde basvuru yapmadiginiz ulkelere patentinizi hibe etmis olursunuz.

Bugun ABD patentlerinin (bugunlerde yaklasik 6,3 milyon (altimilyonucyuzbin)) %99'u Turkiye'de (ve diger geri kalmis ulkelerde) tescil edilmemis ve edilmiyor. Peki Turkiye'nin yapmasi gereken ne? Benim soylememe gerek var mi? Guney Kore, Taiwan, Cin Halk Cumhuriyet'i nasil yaptilar ve yapiyorlarsa; pratikte hibe edilen bu patentleri, her turlu teknolojik bilgileri uretime koyarak sanayi devrimini (devrim= cabuk ve kalici degisim) yasamasi.

Daha onceki yazimde dedigim gibi, US Patent and Trademark Office'in online hizmeti bir nimet. www.patents4technologies.com sitesinde bu site sayesinde Amerikalilara patentleri nasil kullanabileceklerini ogretmeye calisiyorum. Onlarin dezavantaji koruma suresi devam eden patentlerin ogretilerini ogrenebilirler ancak yapamaz, satamaz ve kullanamazlar. Turkiye'dekilerin boyle bir sorunu yok. Bahsettigim sitenin bolumleri sunlar:

1. Mahkemelerin ictihatlarina (yorum ve kararlarina) dayanarak patent sisteminin nasil calistigi izah ediliyor. (Inanmasi zor gelebilir ama Amerikalilarin da yaklasik % 98'i patent sisteminin gercekte nasil calistigindan bihaberdir)

2. Patentlerle teknolojiler tarihi: Teknolojik gelismelerde kilit rol oynamis bircok patentin konu ve numaralari var. USPTO sitesine gidip butun bu patentler teker teker etut edilebilir. Turkler icin bunun; o patentlerin tarihlerinde Anadolu'daki insanlarin nelerle istigal ettiklerini karsilastirma acisindan ilginc ve dusundurucu olabilecegini saniyorum. (Diger bir degisle dunya nasil iskalanmis.)

3. "Tibbi siringa imalati"na yonelik patent arastirmasi ornegi ile pratikte USPTO sitesinin nasil kullanildigini anlatiyorum. Erisilen tum patentlere gene USPTO sitesinden ulasilabiliyor, ve etud edilebiliyor.

4. Patentler nasil hayata gecirelebilir anlatiliyor. Patentleri hayata gecirebilmek icin temel olan "makine imalati"dir. Makine imalati da patentlerden ogrenilir. Makine imalati'nda toplasaniz toplasaniz yaklasik 200 mekanizma kullanildigini gorecekseniz. Bu mekanizmalarin ve makine imalatinin ogrenilebilecegi cok guzel patentlerin listesi veriliyor.

ONLINE PATENT KUTUPHANELERI:

Bugun (aslinda epeyi yildan beri) artik tum ABD (ve diger sanayilesmis ulkelerin) patentlerine online olarak ulasma imkani var. Aşağıda verilen adreslerdeki patentlerde (tabuttan rokete, pilden silaha, internet firmalarinin patentlerinden, genlere, boraxin islenmesine kadar) her konuda en eskisinden en son teknolojisine kadar her turlu bilgiye erisebilirsiniz. Asagida bunun nasil oldugunu ve patent arastirmalarini nasil yapabileceginizi oldukca detayli olarak anlatmaya calisacagim.

Benim en yaygin kullandigim iki site var:

1. U.S. Patent and Trademark Office'in (PTO) sitesi: http://164.195.100.11/netahtml/search-adv.htm (1A)

2. Digeri Derwent'in sitesi: http://www.delphion.com/patquery (2A)

PTO sitesinde 1790 (binyediyuzdoksan) yilindan gunumuze kadar alinmis tum ABD patentlerinin resimlerini, 1976'dan beri alinmis patentlerin de ayrica girilmis metinlerini bulabilirsiniz. Resimler ile metin arasindaki fark su: Resimlerde patentin sayfalarinin resimleri cekilip goruntu olarak bilgisayara yuklenmistir. Yani hem teknik resimleri gorup hemde specifikasyonlari okuyabilirsiniz. 1976'dan sonra ayrica metinleri girmisler. Bu da "keyword" ile "search" yapma imkani sagliyor. 1790'dan bu yana tum patentlerin resimlerinin varligi pratik olarak bir "patent kutuphanesi" anlamina geliyor. Ustelik bilgisayar ortaminda patent arastirmasi yapmak cok da hizlanmis oluyor. PTO sitesi simdilik bedava.

Derwent sitesi bir kac ay evveline kadar bedava idi. Simdi parali, ancak bazi temel ve ise yarar arastirmalari hala bedava yapiyor, birazdan asagida ornek verecegim.

Derwent sitesinde 1972'den buyana alinmis tum ABD patentlerinin resim ve metinleri var. Pratik olarak her iki site de benzer hizmetleri veriyor. PTO sitesi 1790'dan buyanaki resimleri barindirdigindan benim tercihim.

Derwent sitesinin verdigi su arastirma hala bedava ve benim cok isime yariyor: Bir patenti daha sonra hangi patentler referans almis. Bu sekilde cok referans gosterilmis bir patent o teknolojideki kilit patentlerden biri anlamina geliyor. (Ayni hizmet PTO'da da var ama Derwent'in formati daha detayli)

Patentlere vakif olanlar ve patent arastirmasi yapmasini bilenler hemen 1A, 2A "link"lerine gidebilirler.

Asagidakiler (TIFF OKUYUCU bolumu haric olmak uzere) konuya yeni olanlar icindir.

PATENT ARASTIRMASINI NASIL YAPACAKSINIZ?

Nasil ki; duvar orulurken her tugla bir asagidakinin uzerine konularak duvar yukselir, her patent de bir cok daha evvelden alinmis patentlerin uzerine yeni bir bilgi ilave edilmesiyle ortaya cikmistir. Dolayisi ile tek bir patenti alip onu uretime sokarim gibi bir dusunceye sakin kapilmayiniz.

Patentlere eristiginiz zaman goreceksiniz ki her mucit kendi icadini yaparken hangi patentlerin bilgilerini kullandigini listeler. Dolayisi ile buyuk bir ihtimalle sizin de onun referans verdigi patentlere de, hatta bu patentlerin referanslarina da ulasmaniz gerekecek. Belli bir noktaya geldiginizde artik o teknolojiyi gecmisi ile birlikte bildiginizi hissedecesinizdir. Iste o noktada istediginiz patentteki ogretileri uretime koyabilirsiniz.

Akliniza "aman ben bu patenti caliyor durumuna dusuyorum, basima kanunen neler gelir?" gibi bir soru gelebilir. Bu sorunun cevabi "hic bir sey gelmez"dir, zira o patentlerin sadece yaklasik binde biri Turkiye'de tescil edilmis, binde 999'u tescil edilmemistir. Patentlerdeki bilgileri ogrendikten sonra bir patenti uretime sokmaya karar verirseniz ve de cok korkak birisi iseniz, o zaman o patentin Turkiye'de tescil edilip edilmedigini Turk patent ofisine sorabilirsiz. Ancak boyle bir olasilik, demin dedigim gibi, yok denecek kadar azdir. (Turkiye 3. dunya ulkesi oldugundan "first class patent countries" denen sanayilesmis ulkeler patentlerini Turkiye'de tescil ettirmek ihtiyacini hissetmiyorlar.)

Patent arastirmasi yapmanin bir kac yolu var. Bunlarin icinde en cok isinize yarayacak uc (3) yol sunlar:

A. Keyword

1A ve 2A adreslerine gittiginizde "keyword"u yazdiginizda o "keyword"e rastlanan tum patentlerin listesini size getirecekler. O patentleri tarayarak isinize yarayabilecekleri ayiklamaniz gerekecek. (PTO'da yillar kismina "ALL YEARS" yazmayi unutmayin)

Daha detayli izahatlari 1A ve 2A'ya gittiginizdeki pencerelerde bulacaksiniz.

B. Classification (Konusuna gore arastirma)

http://www.uspto.gov/web/offices/ac/ido/oeip/taf/moc/ (1B)

1B adresine gittiginizde konularina gore ABD patent siniflandirmasini bulacaksiniz. Bu sayfayi tarayarak ilgilendiginiz konulari bulabilirsiniz. Her sinifin alt siniflari vardir. Sinifi sectikten sonra alt siniflari tarayarak kendi konunuzu bulursunuz. (Bugun yaklasik 450 sinif, gene yaklasik 150.000 kadar alt sinif vardir). Sinif ve alt sinifinizi bulduktan sonra karsiniza o konuda 1790'yilindan beri alinmis patentlerin listesi cikar. Teker teker tarayarak isinize yarayanlari ayiklarsiniz.

Bazi konularda, ornegin tentur diyot'ta kullanilan "iyot"un uretim teknolojisi cok oncelerden oturmus olabiliyor. (Iyot'ta 1930'larda). Boyle bir durumda PTO'daki patent resimlerinden her turlu bilgiye erisebiliyorsunuz. Derwent'te boyle bir imkan yok.

C. Sirket ismi

http://164.195.100.11/netahtml/search-bool.html (1C)

ABD'de, veya herhangi diger sanayilesmis ulkede, ilgilendiginiz konuda uretim yapan bir firma biliyorsaniz, o firmanin ABD'de almis oldugu tum patentleri 1C adresinden bulabilirsiniz. Soyle ki;

1C adresinde karsiniza "Boolean Search" penceresi gelecektir. "Term 1" yerine firmanin ismini yaziniz. "Field 1" yerine seceneklerden "Assignee Name"i seciniz. Bir de hemen biraz asagida "Select Years" I goreceksiniz. Seceneklerden "All Years" I secip, search deginiz. Size o firmanin sahip oldugu tum patentlerin listesini dokecektir.

Ornegin Fisher-Price firmasi ABD'de bebek ve cocuk urunleri ureten firmalardan biridir. Arastirirsaniz 74 patenti oldugunu goreceksiniz.

Ayni arastirma degisik firmalar icin su neticeleri verir:

Firma (Tescil edilmis patent sayisi)

Microsoft (1710)
Intel (4617)
Mitac (19) (Taiwan'li bilgisayar ureticisi)
Ford (6553)
Hyundai (2146)
Kia (82)
Toyota (7355)
Honda (6989)
Tofas (0)
Firestone (584) (ABD'li lastik ureticisi, Lassa'ya montaj atolyelerini satan)
Lassa (0)
Sabanci (0)

TIFF OKUYUCU:

PTO'daki yukarida anlattigim tum hizmetlere verdigim "link"lere basarak hemen erisip arastirmalari yapabilirsiniz. Yani firmalarin patentlerini gorebilir, keyword arastirabilir, patentlerin metinlerini okuyablirsiniz. Ancak patentlerin resimlerine erisebilmek icin "TIFF" dokumanlarini okuyabilen bir "plug-in" gerekmektedir. Netscape browser kullananlara Netscape kendisi boyle TIFF plug-in'lerin adreslerini veriyor. Bu plug-in'lerin bazilari bedava. Bedava olanlari deneyebilirsiniz. (Download etmeniz gerekecek). Ben bedava olan denedim, memnun kalmadim.

Sonra;
http://www.cartesianinc.com/Products/CPCLite/Download adresinden "CPC view" denen programi satin aldim ($19.95) ve kullaniyorum. Memnunum. Programi 2 hafta bedava deneyebiliyorsunuz. (Ayni adreste Avrupa ve Japon patentlerine erisme link'leri de oldugunu goreceksiniz. Ayni hizmet PTO ve Derwent'te de var).

Explorer kullananlar icin bir kac TIFF kaynagi adresi daha vereyim:
http://www.tmmgroup.com/trudef/docs/plugin.html
http://www.innomage.com/Products.htm
http://www.acordex.com/browseProd/VTplugin.html

SONUC:

Yukarida soyledigim gibi patent arastirmasi ipucu cekilerek, her patentin uzerine kuruldugu diger patentleri arastirarak yapilir. 20. yuzyilin basinda Japonya, ikinci yarisinda Guney Dogu Asya Kaplanlari diye anilan Guney Kore, Taiwan vb yakin bir gecmiste Cin Halk Cumhuriyeti; zamaninda patent kutuphaneleri kurarak, bu engin bilgiler sayesinde sanayi devrimlerini gerceklestirdiler.

ABD PTO'sunun vazifesi patentlerdeki bilgilerin ABD halkina yayilmasini saglamak. Benim sizlere burada verdigim adresler o hizmetin bunyesinde gerceklestiriliyor. Diger bir degisle ABD halkina saglanan bu imkan ABD Patent Ofisi sayesinde herkesin elinin altinda. Yeter ki insanlar farkina varsin, ve ABD PTO'su bu hizmeti yabanci ulke halklarina yasaklamasin.