Ana sayfa
         
     

Rapor - Makale > Ürün Geliştirme > Mühendislik standartları, patentler ve diğer bilgilere erişme*:

Yard. Doç. Dr. Haydar Livatyalı
İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Müh. Böl.
E-Posta: livatyali@itu.edu.tr
* (MAK/İML 111 ders notu)

Bilgi Derlemenin Tasarımdaki Yeri

Bilgi derleme, makine tasarımında problemin tanımlanmasının ardından gelen ilk aşamalardan biridir (Şekil 1). Bu aşamada sistematik yaklaşım hem aranan bilgi ve verilere süratle erişimi sağlar hem de temin edilen kaynaklar içinde gerekli ve faydalı olanın kısa sürede ayıklanmasını sağlar.


Şekil 1: Bilgi derlemenin tasarım süreci içindeki yeri


Telif Hakları ve Kopyalama

Telif hakları konusu hukukî açıdan ülkeler arasında farklılıklar gösterse de, giderek bütün dünyada geçerli yasa ve kuralların hakim olmaya başladığı gözlenmektedir. Basılı ve yayınlanmış bütün dokümanlardan fotokopi vb. yollarla kopya alınması problemli ve belirsizlikler içeren bir konudur. Ancak eğitim ve bilimsel araştırma maksadıyla bireysel olarak yapılan ve kâr amacı taşımayan kısmî kopyalama (fotokopi vb.) yasal kabul edilmektedir.


Bilgi Kaynaklarına Genel Bir Bakış

Tasarımla uğraşan profesyonel bir mühendis tarafından takip edilmesi ve okunması gereken süreli yayınlar üç kategoriye ayrılır:

  • Genel bilimsel, teknik ve ekonomik (iş dünyası) haberleri... Makine Mühendisleri Odasının çıkardığı aylık "Mühendis ve Makina" dergisi bu gruptadır.
  • Çalışılan iş kolundaki veya ilgi alanlarındaki peryodik ticarî ve teknik dergiler... İmalat üzerine "Makine Teknik", "Makine Metal Malzeme Dünyası", "Kalıpçılık Dünyası" veya tesisat üzerine "Tesisat Mühendisliği" gibi dergiler bu grupta düşünülebilir.
  • İlgi alanınızdaki araştırmaya yönelik dergi, mecmua, jurnal vb. yayınlar... TÜBİTAK tarafından yayınlanan "Mühendislik ve Doğa Bilimleri" dergisi, MATİM Derneği tarafından yayınlanan "Makine Tasarım ve İmalat Degisi" gibi ulusal dergiler yanında çoğunluğu İngilizce olarak yayınlanan binlerce ihtisas ve araştırma jurnalleri bu gruptadır.

Özellikle üçüncü kategoride yer alan yayınların içerdiği makalelerin izlenebilmesi için peryodik yayın özeti hizmetlerinden yararlanmak (abstract services) gerekmektedir. Bunlar arasında Engineering Index, Metals Abstracts ve Institute for Scientific Information tarafından haftalık olarak yayınlanan "Current Contents: Engineering and Technology" en ünlüleridir. Ayrıca Elsevier Science gibi bazı büyük dergi ve jurnal yayıncıları, internet üzerinden ücretsiz olarak abone olanlara, aboneler tarafından seçilen dergilerde çıkan makalelerin içindekiler listeleriniyayın çıktıktan sonra kısa bir süre içinde e-posta aracılığıyla duyurmaktadırlar.

Mühendislik Tasarımında Bilgi Kaynakları aşağıdaki listedeki gibi özetlenebilir:

1. Kamu Kaynakları Merkezi hükümete bağlı daire, kurum ve birimler (Başbakanlık, DPT, TÜBİTAK, Enerji, Sanayi ve Ticaret Bakanlıkları)
Mahallî idareler (Belediye, özel idare vb. Kurumların yayınları ve arşivleri)
Kütüphaneler (Halk, üniversite ve ihtisas)
Üniversiteler, enstitüler ve müzeler
Yabancı hükümet temsilcilikleri (Elçilik, konsolosluk, ticarî ateşelik büroları)
Internet (Bilgi çoğunlukla ücretsizdir, bazı ücretli abonelik servisleri de vardır.)
2. Özel Kaynaklar  
A. Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlar
Meslekî Oda ve Dernekler (MMO)
Ticaret ve Sanayi Odaları (OBB, İTO, İSO), Sendikalar (MESS, TÜRK-İŞ, TİSK)
Dernek, Cemiyet ve Vakıflar
B. Kâr Amaçlı Kuruluşlar
Üretici ve Satıcılar (imalatçılar, distribütörler, finansörler): Kataloglar, numuneler, test ve deney sonuçları, maliyet verileri)
İmalatçılarla kurulan kişisel ilişkiler
Danışmanlık büroları ve kuruluşları
3. Bireyler Doğrudan görüşme ve yazışmalar
Yakın arkadaşlar, iş arkadaşları, arkadaşların arkadaşları
Öğretim Üyeleri

Kütüphaneler

Klasik anlamda kütüphane değişik zaman ve yerlerde ve çeşitli dillerde yayınlanmış kitap ve her türlü süreli yayının toplandığı ve abonelerin kullanımına sunulduğu yerlerdir. Modern kütüphane ise kitap ve süreli yayınlara ek olarak, kataloglar, broşürler, patent arşivleri, standart metinleri vb. her türlü sınaî ve ticari dokümanın yanında ses, resim, görüntü içeren kompakt disk, kaset, film, mikrofiş ve internet erişimli bilgisayarlar gibi çok çeşitli iletişim araçlarını da içinde barındırmaktadır (Tablo 3).

Tarama verimi genellikle iki parametre ile açıklanır: Hassaslık ve Erişim. Hassaslık araştırılan konuyla ilgili kaynakların temin edilen kaynaklara oranıdır. Erişim oranı ise, temin edilen ilgil kaynakların, literatürdeki bütün ilgili kaynaklara oranıdır. Her iki oranın yükseltilmesi zaman içinde kazanılan beceri ve deneyim ile ilgilidir:

 
Elde edilen ilgili kaynak sayısı
Hassaslık = 

 
Elde edilen bütün kaynak sayısı
 
Elde edilen ilgili kaynak sayısı
Erişim = 

 
Var olan bütün ilgili kaynak sayısı

İTÜ'de Bilgi Erişimi imkanları son yıllarda çok gelişmiş ve Dünya standartlarında bir konuma erişmiştir. Kullanımı giderek yaygınlaşan ve kolaylaşan internet ağı sayesinde pek çok uluslararası süreli yayına ulaşmak çok kolaylaşmış ve hızlanmıştır. ITÜ Kütüphanesinin internetteki ana sayfası Tablo 1'de verilmiştir. Bu site sayesinde yazar, başlık veya konusuna göre mevcut kitapları belirlemek çok kolaydır. Bu durumda özellikle konu taraması yaparken esas olan doğru anahtar kelimelerin tespitidir. Yukarıda Şekil 1'de gösterilen akış şemasına göre öncelikle sözlük, ansiklopedi ve ders kitabı gibi kaynaklardan Türkçe, İngilizce ve bilinen diğer yabancı dillerde doğru anahtar kavram ve terimler belirlenmeli ve tarama yapılmalıdır.

Tablo 1: Kütüphanelerdeki Bilgi Kaynaklarının Hiyerarşisi

Teknik sözlükler
Ansiklopediler
El kitapları
Ders Kitapları veya belli konular üzerine kaynak kitaplar
Bibliografyalar ve Yayıncı katalogları
Indeks ve Yayın Özeti Hizmetleri
Teknik ve meslekî dergi ve jurnaller
Çeviriler
Teknik raporlar (Konu taramaları ve Proje Raporları)
Patentler
Kataloglar ve İmalatçı Broşürleri

 

         
     
TurkCADCAM.net > Türkiye'nin yeni ürün tasarım, geliştirme, CAD/CAM/CAE, CNC, kalıp ve imalat teknolojileri portalı
***** Sektörün profesyonel bilgi ve işbirliği platformu *****
© 2002-2017  Sinerji Yayıncılık, Tanıtım ve Danışmanlık Hizmetleri
Bu portaldaki içerik, ancak kaynak belirtilmesi ve izin alınması şartıyla yayınlanabilir.