|
RENK
UYUMU İÇİN AİLE KALIPLARI
Bir
seri yada çift olarak satın aldığımız, özellikle renkli plastiklerden
imal edilmiş ürünlerin hepsi, aynı renkte midir? Plastik malzemelerin
ve renklerin, hep homojen ve aynı oranda karıştırılması gerekir.
Fakat plastik hammadde, katışıklar ve boyaları, büyük çuvallarda
ve kasalarda tedarik edilir. Karışım oranlarını ve toleranslarını
belirten şartnameler olmasına rağmen, küçük renk farklıklarının
olması kaçınılmazdır. Daha büyük karıştırma mikserlerinde
ve daha uzun süre karıştırmak, homojen karışım elde etmemiz
için daha mantıklı görünse de bu yöntem pratikte her zaman
uygulanamamakta ve ekonomik olmamaktadır. Eğer bir ürün çiftinin,
mükemmel renk uyumu zorunlu ise bu ürünlerin tek bir aile
kalıbında, aynı anda basılması en uygun çözüm yöntemidir.
Resim 8: Mükemmel renk uyumu için yapılan aile kalıplarına
örnekler
Örnek
bir uygulama, bayan makyaj kutularıdır. Aynanın bulunduğu
kapak ile makyaj malzemesinin bulunduğu kutunun arasında renk
farkının olmaması istenir. Mükemmel renk uyumu için yapılan
aile kalıplarının, teknik ve medikal alanda da yaygın bir
kullanım sahası vardır. Beraber kalıplanan ürünler, kalıplandıktan
sonra ayrılmaları gerekiyorsa, ya hemen montajlanmalı yada
beraber paketlenmelidir. Renk farklılığı oluşmaması için,
bir sonraki baskılarla karıştırılmamalıdır.
KALIP
İÇİNDE MONTAJ YAPABİLEN AİLE KALIPLARI
Kalıp
içinde montaj yapabilen aile kalıpları, kompleks bir yapıya
sahiptirler. Genellikle çok yüksek üretim adetli ürünlerde
ve nadiren kullanılırlar. Kova ve sapı gibi, konteynır ve
kapağı gibi, iki farklı fakat bir birisine montajlanacak parçalar
aynı kalıp içerisine yerleştirilir. Enjeksiyon esnasında,
kalıp içerisinde bazı özel hareketler sayesinde ürünler bir
birlerine montajlanır. Bu tarz kalıplamanın, çevrim süresi
daha uzun olmasına rağmen, montaj işçiliğini ortadan kaldırması
en büyük avantajıdır.
SONRAKİ
MONTAJ BASAMAĞINI KONTROL ETMEK İÇİN KULLANILAN AİLE KALIPLARI
Bu
metot sadece, yıllık ihtiyaç sayısı çok yüksek olan parçalarda
ve üretim boyunca, ürün tasarımında hiçbir değişikliğin yapılmayacağı
durumlarda kullanılır.
Özel
tasarımlı enjeksiyon makinelerinde yada bitişik enjeksiyon
makinelerinde ve genellikle çift yada daha fazla katlı (stack
yad tandem) kalıp sistemleri kullanılarak yapılırlar. Makinelerden
birisinde bir ürün, ötekisinde ise diğer montaj parçası kalıplanır.
Kalıplardan çıkan ürünler robot kollar yardımı ile yada mekanik
olarak, taşıyıcı bantlar üzerine yerleştirilerek, montaj istasyonuna
taşınır. Montajı biten ürün çiftleri, üst üste istenilen sayıda
dizilerek, sevk edilmeye hazır hale gelirler.
Şekilde
özel tasarımlı enjeksiyon makinesinde imal edilen CD kutusu
ve kapağı gösterilmektedir. Ürün, makine kapakları(A) sayesinde,
dış etkenlerden korunur. CD kutusu ve kapağı 8'er gözlü kalıplardır.
Taşıma bantları (B), kalıplanan ürünleri, montaj istasyonuna(C)
taşır. Bundan sonra montajlanan parçalar, istiflenme istasyonuna
(D) geçerler .Üst üste dizilen parçalar(E), elle alınarak
paketlenir ve kolilenir.
Bu
sistemin çevrim süresi 3,5s'dir. 2*8 gözlü kalıpta saatteki
üretim sayısı 8.200 adet montajlı parçadır.
Resim 9: CD kutusu ve kapağı basıp, daha sonra montajlayan,
çift enjeksiyon makinesi ve komple sistem (Firma: Husky)
YOLLUK
GİRİŞİNİN YERİ NEREDE OLMALIDIR?
Plastiğin,
kalıp boşluğuna girdiği yere, yolluk giriş noktası (gate)
denir. Genellikle ürün tasarımcıları, yolluk giriş noktasını
belirtirler. Fonksiyonel olarak en uygun yer, yolluk giriş
noktası olarak seçilmelidir. Yolluk giriş noktası hem görünüşü
bozarak estetik bir problem yaratmamalı hem de ürünü kullanılmasına
engel olmamalıdır.
Bardak,
sürahi, saklama kabı v.b. ürünlerin tabanında düşünülen yolluk
girişi, iyi tasarlanmadığında, ürünün zemine oturmasına engel
olabilmekte ve estetik açıdan sorun yaratan bir görüntü oluşabilmektedir.
Bazen
ürün tasarımcısının, yolluk giriş noktası için belirlediği
yerler, ürün özellikleri dikkate alındığında, kalıp boşluğunu
en az basınçla ve en az sürede doldurmak için en iyi yerler
olmayabilir. Böylesi kritik kararların alınacağı zamanlarda,
ürün tasarımcıları ile kalıp tasarımcıları fikir alış verişinde
bulunmadırlar. Plastik akış analizleri yapabilen bilgisayar
programları, en iyi yolluk giriş noktasının yerini belirlemekte,
tasarımcılara yardımcı olmaktadır.
Resim 10: Plastik akış analiz programı ile yolluk giriş yerleri
bulunmuş bir ürün
YUVARLAK
VE DİKDÖRTGEN ŞEKİLLİ ÜRÜNLERDE YOLLUK GİRİŞ NOKTASININ YERİ
Genellikle
yuvarlak yada dikdörtgen şekilli ürünlerde, yolluk dağılımının
eşit olması için, en iyi yolluk girişi noktası, ürün tabanının
merkezidir. İki yada daha fazla göz sayılı kalıplarda, 3 plakalı
(soğuk yolluk dağıtıcı plaka) yada sıcak yolluk kullanılması
zorunludur. Her iki yöntemde, kalıp maliyetini artıran yöntemlerdir.
Yolluk giriş noktasının yeri, akışkanın yüksek sıcaklığa,
yüksek enjeksiyon basıncına ve soğutma suyunun ısısına maruz
kalacaktır. Yolluk giriş noktasının yeri, çevrim süresini
de etkileyeceği için, ürün maliyetini de etkileyecektir. Sıcak
yolluk memesi kullanımı, yolluk giriş noktasındaki gerilmeleri
azaltır.
İki
plakalı kalıplar, sadece yüksek et kalınlığı olan, yuvarlak
ve dikdörtgen şekilli ürünlerin kalıplanmasında, kalıp öpüşme
yüzeyinden, yaprak yolluk girişli yada iğne yolluk girişli
olarak kullanılabilir. İnce cidarlı ürünler için kullanılamazlar.
Resim 11: Yuvarlak ve dikdörtgen şekilli ürünler
DÜZ ÜRÜNLERDE YOLLUK GİRİŞ NOKTASININ YERİ
Düz
ürünler, yuvarlak ve dikdörtgen ürünlerin dışında kalan, yolluk
giriş noktası için bir merkez nokta bulunmayan ürünler olarak
tanımlanır. Düz ürünler, içerisinde kısmen düz alanlar içersede,
bir çok kavisli bölgeyi de ihtiva ederler. Otomotiv sektörü
ürünleri bunlara en güzel örneklerdir. Düz ürünlerde yolluk
giriş noktası, genellikle kenarlar üzerinde seçilir. Böylece
daha dayanıklı bir ürün elde edilir. Yolluk giriş noktalarının,
ürünün diğer bölgelerine göre daha zayıf kaldığı unutulmamalıdır.
Parçanın ortasında estetik bir kusur yaratacak yolluk giriş
noktası izi de kalmamış olur. Yolluk girişi feder veya kalıp
boşluğu boyunca devam eden bir yüzeye verildiğinde, plastik
akışı, yuvarlak ve dikdörtgen kesitli ürünlere göre, çok düşük
basınçlarda sağlanabilir.
Yuvarlak
ürünlerde olduğu gibi, kalıp boşluğunun daha hızlı doldurulabilmesi
ve kalıptan çıkan üründeki çarpılmanın azaltılabilmesi için,
yolluk girişlerinin ürün merkezlerinde olması gerekir.
Resim 12: Otomotiv sektörü ürünleri
Kaynaklar:
Not:
Bu raporu MS Word formatında indirmek için tıklayınız
(2,3MB)
|
